|
|
Yazar Adı: |
TAHSİN ARMAY |
|
Yayın Yeri: |
İSTANBUL |
Sayfa Sayısı: |
49 |
|
Anahtar Kelimeler: |
HES,hisroelektrik santrallar |
|
1952 yılında memleketimizdeki endüstri ve gerekse şehir santrallerinin 400‘e baliğ olan adedinin kurulu güç tutarı 430.000 kilo vat, yıllık enerji üretimi (1) milyar kilovat saata yaklaşmıştır. Bu miktarın yarısı en* düstride, diğer yarısı da kasabalarımızın aydınlatma ihtiyacında kullanılmıştır. 1952 he-saplarına göre memleketimizde mevcut takriben 600.000 elektrik kullanan ev abonesine göre, takriben 3 milyon nüfusumuzun (yâni % 14) elektrikle aydınlandığı görülmektedir. Nüfusumuzun en büyük kısmım teşkil eden ve bütün köylü nüfusumuzu da içine alan % 86 nüfusumuzun, % 66 sı gaz yağı ve % 20 si muhtelif yağ kandilleri, çıra, odun ve tezek (kokar yakıt) yakmakta oldukları tahmin edilmektedir,
Nüfus başına yılda takriben 50 kilovat-saat gibi çok küçük değerde enerji ürettiğimiz göz önünde tutulursa, yurdumuzun elektriklendirilmesi alanında nekadar çok çalışmak mecburiyetinde bulunduğumuz kolayca anlaşılır. Mahdut olan tabii yakıt kaynaklarımızı israf etmemek ve memleketimizi bol ve ucuz; elektrik enerjisine kavuşturmak için su kuvvetlerinden istifade etmeyi bir ana dava olarak göz önünde bulundurmamız lâzımdır.Umumiyetle su kuvvetlerinden faydalanarak kurulacak hidroelektrik tesislerin fazla para harcanmasını gerektirdiği ve birbirlerinden kilometrelerce uzak ve nüfusları az olan kasabalarımızla köylerimiz arasında yüksek tansiyon hava hatlariyle enerji nakil etmeğe ekonomik imkân bulunmadığı görülmektedir. Buna mukabil, köylerimizin civarından veya içinden geçen akar suların enerjilerini kıymetlendirerek (yeşil kömür) denilen az sarfiyattı dereler, akar sular üzerine kurulabilecek küçük hidro elektrik tesisatından faydalanılması bir zaruret halini almıştır.
Hükümetimiz, köylü vatandaşlarımızın kültür seviyelerinin ve yaşama standartlarının yükseltilmesi için makinalı ziraat ve köylerin elektriklendirilmesi konularını son yularda önemle ele aldığından, küçük su düşümlerinin en iyi şekilde kullanılması milli bir menfaat mes‘elesi olmuştur. Bu . maksatla gereken kuvvet makinaları hakkında, sayın okuyuculara bir fikir vermek üzere hazırladığım bu kitapçığı yüksek tetkiklerinize arzederim. 30 Mart 1953 Yüksek Elektrik ve Makina Mühendisi Tahsin ARMAY
1952 yılında memleketimizdeki endüstri ve gerekse şehir santrallerinin 400‘e baliğ olan adedinin kurulu güç tutarı 430.000 kilo vat, yıllık enerji üretimi (1) milyar kilovat saata yaklaşmıştır. Bu miktarın yarısı en* düstride, diğer yarısı da kasabalarımızın aydınlatma ihtiyacında kullanılmıştır. 1952 he-saplarına göre memleketimizde mevcut takriben 600.000 elektrik kullanan ev abonesine göre, takriben 3 milyon nüfusumuzun (yâni % 14) elektrikle aydınlandığı görülmektedir. Nüfusumuzun en büyük kısmım teşkil eden ve bütün köylü nüfusumuzu da içine alan % 86 nüfusumuzun, % 66 sı gaz yağı ve % 20 si muhtelif yağ kandilleri, çıra, odun ve tezek (kokar yakıt) yakmakta oldukları tahmin edilmektedir,
Nüfus başına yılda takriben 50 kilovat-saat gibi çok küçük değerde enerji ürettiğimiz göz önünde tutulursa, yurdumuzun elektriklendirilmesi alanında nekadar çok çalışmak mecburiyetinde bulunduğumuz kolayca anlaşılır. Mahdut olan tabii yakıt kaynaklarımızı israf etmemek ve memleketimizi bol ve ucuz; elektrik enerjisine kavuşturmak için su kuvvetlerinden istifade etmeyi bir ana dava olarak göz önünde bulundurmamız lâzımdır.Umumiyetle su kuvvetlerinden faydalanarak kurulacak hidroelektrik tesislerin fazla para harcanmasını gerektirdiği ve birbirlerinden kilometrelerce uzak ve nüfusları az olan kasabalarımızla köylerimiz arasında yüksek tansiyon hava hatlariyle enerji nakil etmeğe ekonomik imkân bulunmadığı görülmektedir. Buna mukabil, köylerimizin civarından veya içinden geçen akar suların enerjilerini kıymetlendirerek (yeşil kömür) denilen az sarfiyattı dereler, akar sular üzerine kurulabilecek küçük hidro elektrik tesisatından faydalanılması bir zaruret halini almıştır.
Hükümetimiz, köylü vatandaşlarımızın kültür seviyelerinin ve yaşama standartlarının yükseltilmesi için makinalı ziraat ve köylerin elektriklendirilmesi konularını son yularda önemle ele aldığından, küçük su düşümlerinin en iyi şekilde kullanılması milli bir menfaat mes‘elesi olmuştur. Bu . maksatla gereken kuvvet makinaları hakkında, sayın okuyuculara bir fikir vermek üzere hazırladığım bu kitapçığı yüksek tetkiklerinize arzederim. 30 Mart 1953 Yüksek Elektrik ve Makina Mühendisi Tahsin ARMAY
Özet 4
Bölüm — I : Takat, enerji ve diğer ölçü birimleri 5 - 8
Bölüm — II : Yurdumuzda mevcut küçük su kuvvetleri ve bu hususta miletllerarası konferanslar hakkında genel bilgiler 9 — 11
Bölüm — III : Küçük türbinlerin tesisi için akan sularda (Q)
debisinin ölçülmesi 12 — 14
Bölüm — IV : Küçük takatli düşümlerin ölçülmesi ve klasi-
fikasyonu 14 — 15
Bölüm — V : Su düşümlerinden elde edilecek takatin hesabı 16
Bölüm — VI : Modern türbinlerin tipleri 16 — 26
Bölüm — VH : Küçük hidroelektrik grup tesisleri 26 — 28
Bölüm — Vm : Küçük hidroelektrik grupların bazı tatbikata 28 — 29
Bölüm — IX : Azam! randıman bakımından muhtelif türbin
sistemleri üzerinde teorik müşahedeler 29 — 31
Bölüm — X : Küçük takatli otomatik hidroelektrik grupların¬dan bir kaç örnek 32 — 40
Bölüm — XI : Hidroelektrik tesislerin Almanya ve memleketi¬mizdeki maliyet tahminleri 41— 43
Bölüm — XII : Hidroelektrik türbin grubu projelerinin hazır¬lanmasında bilinmesi gerekli esas bilgilere ait sorular 44 — 45
|
