Giriş

Kredi kartınızla online ödeme yapmak istemiyorsanız veya sorun yaşıyorsanız banka havalesi veya eft yolu ile ödeme yapabilirsiniz.
Ödeme Bilgileri
İş Bankası Yenişehir Şubesi (4218) 5110 No‘lu Hesap (IBAN TR490006400000142180005110)
Açıklama kısmına almak istediğiniz yayın/yayınların adını yazınız.
Ödeme yaptıktan sonra dekontu (0312) 417 38 18 Nolu faksa veya emo@emo.org.tr e-posta adresine gönderiniz.

Yayınımız ücretini ödemenizden sonra size pdf ve epub biçiminde e-posta ile tek kullanımlık link gönderilecektir. Link ile ilgili sorununuzda lütfen emo@emo.org.tr adresine epsota gönderiniz. Tarafınıza ayrıca baskılı bir kopya gönderilmeyecektir.

Bu notların hazırlanmasında 2009`da yitirdiğimiz Sayın M.Turgut Odabaşı`nın değerli katkılarını anmadan geçemeyiz. Botaş`ta Elektrik Mühendisliği yapmakta olan Turgut Odabaşı, çeşitli kaynaklardan hazırladığı notları önce Elektrik Tesisat Mühendisleri Dergisinin çeşitli sayılarında meslektaşlarına yararlı olmak üzere yayınladı.

Kendisinin hazırladığı notlardan yararlanarak, notlarının bir kısmını Bileşim Yayınevi aracılığı ile yayınlamıştık. Onun notlarından ve diğer kaynaklardan yapacağımız diğer derlemeleri ise EMO kanalıyla yayınlanması kendi isteğiydi. Ancak bu isteğini hemen gerçekleştirmek mümkün olmadı.

Kitap 9 bölümden oluşmaktadır. Kitabın diğer 9 bölümü şu isimlerden oluşmaktadır. Bu bölümler ayrı kitaplar olarak yayınlanacaktır.

1. Dizayn İşlemleri
2. Tesis Yükleri ve Beslemeye Etkileri
3. Şebeke Konfigürasyonları
4. Güç Kalitesi
5. Güç Kaynakları
6. İletkenlerin Boyutlandırılması
7. Motorlar ve Tahrik Sistemleri
8. Kısa Devre Hesapları
9. Koruma Kontrol ve İzleme

Kredi kartınızla online ödeme yapmak istemiyorsanız veya sorun yaşıyorsanız banka havalesi veya eft yolu ile ödeme yapabilirsiniz.
Ödeme Bilgileri
İş Bankası Yenişehir Şubesi (4218) 5110 No‘lu Hesap (IBAN TR490006400000142180005110)
Açıklama kısmına almak istediğiniz yayın/yayınların adını yazınız.
Ödeme yaptıktan sonra dekontu (0312) 417 38 18 Nolu faksa veya emo@emo.org.tr e-posta adresine gönderiniz.

Yayınımız ücretini ödemenizden sonra size pdf ve epub biçiminde e-posta ile tek kullanımlık link gönderilecektir. Link ile ilgili sorununuzda lütfen emo@emo.org.tr adresine epsota gönderiniz. Tarafınıza ayrıca baskılı bir kopya gönderilmeyecektir.

Bu notların hazırlanmasında 2009`da yitirdiğimiz Sayın M.Turgut Odabaşı`nın değerli katkılarını anmadan geçemeyiz. Botaş`ta Elektrik Mühendisliği yapmakta olan Turgut Odabaşı, çeşitli kaynaklardan hazırladığı notları önce Elektrik Tesisat Mühendisleri Dergisinin çeşitli sayılarında meslektaşlarına yararlı olmak üzere yayınladı.

Kendisinin hazırladığı notlardan yararlanarak, notlarının bir kısmını Bileşim Yayınevi aracılığı ile yayınlamıştık. Onun notlarından ve diğer kaynaklardan yapacağımız diğer derlemeleri ise EMO kanalıyla yayınlanması kendi isteğiydi. Ancak bu isteğini hemen gerçekleştirmek mümkün olmadı.

Kitap 9 bölümden oluşmaktadır. Kitabın diğer 9 bölümü şu isimlerden oluşmaktadır. Bu bölümler ayrı kitaplar olarak yayınlanacaktır.

1. Dizayn İşlemleri
2. Tesis Yükleri ve Beslemeye Etkileri
3. Şebeke Konfigürasyonları
4. Güç Kalitesi
5. Güç Kaynakları
6. İletkenlerin Boyutlandırılması
7. Motorlar ve Tahrik Sistemleri
8. Kısa Devre Hesapları
9. Koruma Kontrol ve İzleme

Sunuş

 Elektrik Tesisat Notları olarak, Sayın Odabaşının değerli çalışmasından da  yararlanarak  hazırladığımız  bu  çalışmanın  EMO  kanalı ile yayınlanması için başından beri desteğini esirgemeyen Orhan (Örücü) Ağabeyimize, derlemenin hazırlanmasında  katkılarından dolayı Emre (Metin) ve Hakkı (Ünlü) kardeşlerime teşekkürü borç bilirim.

Bu  tür  mesleki  yayınların  e‐kitap  olarak  çok  düşük  bedeller  ile meslektaşlarına kazandırmak  için bu yayın portalını oluşturma kararı alan  42.  Dönem  EMO  Yönetimine  öncü  rölünden  dolayı  teşekkür ederiz.

E-Kitabı Derleyen ve Yayına Hazırlayan
İbrahim Aydın BODUR

İçindekiler

 GIRIŞ 8
4.1. GÜÇ KALITESINI DÜŞÜREN ŞEBEKE BOZUKLUKLARININ NEDENLERI VE ÇÖZÜMLERI 8
4.1.1.  Frekans değişimleri 8
4.1.1.1. Frekans değişiminin nedenleri 8
4.1.1.1. Ana etkileri 9
4.1.1.1 Çözüm 9
4.1.2. Hızlı gerilim değişimleri 9
4.1.3. Gerilim çökmesi 10
4.1.4. Uzun ve kısa süreli güç kaybı 11
4.1.5. Gerilim dengesizliği 11
4.1.6.  Aşırı gerilimler 12
4.1.6.1. Aşırı gerilimlerin nedenleri 12
4.2. Gerilim çökmesi ve kesilmesi 13
4.2.1. Yüksek değerde yüklenmenin neden olduğu gerilim çökmeleri 13
4.2.2. Şebekede oluşan hatalardan dolayı gerilim çökmeleri 15
4.3. Endüstriyel şebekelerdeki karışıklıklar 16
4.4 Gerilim oynamaları 17
4.4.1. Gerilim oynamalarının kaynakları 19
4.4.2. Faz sistemdekisimetrisizlik: dengesizlik 20
4.5. Fliker olayını azaltma çareleri 21
4.5.1. Aydınlatma tarzının seçimi 22
4.5.2. Kesintisiz güç kaynakları UPS 22
4.5.3. Volan kullanılması 22
4.5.4. Döner konverter 22
4.5.5. Şebekenin düzenlenmesi 23
4.5.6. Seri kapasitör 23
4.5.7. Seri reaktör 24
4.5.8. Satüre olmuş şönt reaktör 24
4.5.9. De-kuplaj reaktörler 25
4.5.10. Senkron kompanzatör 26
4.5.11. Faz konvertörleri 26
4.5.12. SVC - statik var kompanzatörü 28
4.6.1. Şebeke stabilitesi 32
4.6.2. Kararlı hal stabilitesi 32
4.6.3. Geçici durum stabilitesi 32
4.6.4. Dinamik durum stabilitesi 32
4.6.5. Dinamik stabilite araştırmaları 32
4.7.   Bir endüstriyel elektrik şebekesinin davranışı 33
4.7.1.  Pasif yükler 33
4.7.2. Güç elektroniği cihazları 33
4.7.3. Transformatör ve kablolar 34
4.8. Asenkron makinalar 34
4.8.1. Düşük gerilimlerin etkisi 35
4.9. Endüstriyel şebekede dinamik stabilite             araştırması 36
Araştırmanın amacı 36
4.10. Stabilitesizliğin nedenleri 37
4.10.1. Elektriksel özellikler 37
4.10.2. Şebeke yük değişimleri 37
4.10.3.  Elektriksel hatalar 38
4.10.4. Şebeke yapısı ve işletme tarzı 38
4.11. Stabilitesizliğin etkileri 38
4.11.1. Döner makinalar üzerinde 39
4.11.2. Şebekede 39
4.12. Stabiliteyi koruma 39
4.12.1. Jeneratörlerde uygulama 39
4.12.2. Şebekelere uygulama 40
4.12.3. Yükler için uygulama 40
4.13.  Alçak gerilim TN sistemlerinin dengesiz               yüklenmesi ve  nötr kararsızlığının getirdiği               problemler ve çözümleri 40
4.13.1. Giriş 40
4.13.2. Alçak gerilim TN sistemlerinin simetrisiz yüklenmesi 42
4.13.3.  3-fazlı simetrik dengesiz yüklü sistemde fazlardan birinde toprak hatası meydana gelmesi 50
4.13.4. Nötr hattının direncinin yüksek değer alması 53
4.13.5. Dengesiz yüklenmede nötr iletkeninin kopması veya açılması 59
4.13.6. Üç fazın dengesiz yüklenme durumunda nötr hattının açılması 62
4.13.7. Dengesiz yüklemede nötr hattının açılmasıyla tüketicilere uygulanan faz-nötr gerilimleri 63
4.13.8. Sonuçlar 65
4.14.  Elektrik sistemlerinde oluşan harmonikler 65
4.14.1. Lineer olmayan yükler 66
4.14.2. Harmoniklerin bozucu etkileri 67
4.14.3. Harmonik distorsiyonların temel göstergeleri ve ölçüm prensipleri 69
4.14.4. Harmoniklerin dağıtım sistemlerinde ana etkileri 71
4.14.5. Harmoniklerin ana kaynakları 74
4.14.7.Transformatörde harmonik etkilerden dolayı yeniden değerlendirme  faktörü 82
4.14.8.Besleme şebekesinde harmonik akımların ve gerilimlerin belirlenmesi için metot 84
4.14.9   3 ve 3`ün katları harmoniklerin özel durumu 90
4.14.10. Süperpozisyon teoremi 97
4.14.11. Farklı lineer olmayan yükler ortaya çıkan eşit harmonik sayıların toplanması 99
4.14.12. Harmonik değerler üzerine şebeke empedanslarının etkisi 100
4.14.13. Harmoniklerin hesaplanması için uygulanan  metotlarda ortaya çıkan sonuçlar 102
4.14.14.  İmalatçıların kabulleri 102
4.14.15. İmalatçı verilerini kullanarak harmonik akımların ve    değerlerinin hesabı 103
4.14.16. Elektrik cihazları üzerinde harmonik etkileri ve bu etkileri inceleme metotları 113
4.14.17. İletkenlerdeki kayıplar 118
4.14.18. Nötr hattının 3. harmonik akımları ile yüklenmesi 123
4.14.19. Tesis ekipmanlarının üzerindeki aşırı yükler 128
4.14.20. Ekipmanların aşırı boyutlandırılması 128
4.14.21. Gereksiz açtırmalar ve tesisin gereksiz olarak                  devre dışı olması 129
Harmonikleri azaltmak için çözümler 129
4.14.22. Topraklama için uygun sistem seçimi 131
4.14.23. Sınır değerler aşıldığında çözümler 131
4.14.24. Seçim kriterleri 135
4.14.25.3. 3. Harmonik filtresinin yerleştirilmesi (THF) 136
FAYDALANILAN KAYNAKLAR 141
SON SÖZ 141