» KİTAP DETAY {kitap.emo.org.tr}

12 Eylül Anayasası olarak adlandırılan 7 Kasım 1982 Pazar günü yapılan halkoylaması sonucu yüzde 91.17 oy oranıyla kabul edilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasası bugüne kadar 16 kez değişikliğe uğramıştır. Bu düzenlemelerle 194 maddelik 12 Eylül Anayasası‘nın toplam 80 maddesi değiştirilmiştir. 1982 Anayasası‘nın antidemokratik bir kısım maddelerinde iyileştirmeler yapılırken, 1999 yılında yapılan bir değişiklikle özelleştirmelerin anayasa hükmü haline gelmesi, kamu hizmeti imtiyaz sözleşmelerine tahkim şartı konulması ve bu sözleşmelerin Danıştay denetiminden geçirilmesinin sınırlandırılması gibi değişikliklerle piyasalaştırma sürecinin eksikleri tamamlanmıştır. Bu değişikliklerin içeriği ayrıca tartışma konusu olmakla birlikte halkoylamasına gerek duyulmadan yasama organı olan TBMM‘de gerçekleştirilmiştir. Siyasal istikrarı sağlamasıyla övünülen ve TBMM‘de çoğunluğa sahip olan AKP iktidarları döneminde ise yasama organı uzlaşma zemini olmaktan çıkarılmış olup, ikinci kez anayasa değişikliği için referanduma gidilmek zorunda kalınmıştır. Yasama organının uzlaşma zemini olmaktan çıkarılması ve yürütmenin baskısı altına alınmasının bir sonucu olarak icraata yönelik meşruluk arayışı halkoylamasına taşınmaktadır. Ancak bilinmelidir ki, bugün her kesimin eleştirdiği, AKP iktidarının bile ortadan kaldırdığını savunduğu 12 Eylül Anayasası‘nın da yüzde 90‘ları aşan çoğunlukla kabul edilmiş olması, her zaman çoğunluğun meşruluk kazandırmadığının açık kanıtı olduğu bilinmelidir.

Bugün anayasada yapılmak istenen ve referanduma sunulan değişiklikleri hazırlayan AKP, ne TBMM‘de yer alan partilerden, ne de seçim barajını aşamayarak TBMM‘ye giremeyen partilerden görüş ve öneri almamıştır. Pakete yönelik yapılan eleştirileri, düzeltme önerilerini dikkate almadığı gibi, anayasa değişik paketindeki kimi düzenlemeleri referanduma gerek olmaksızın TBMM‘den geçirme önerilerini de yok saymıştır. Bu dayatma anlayışı nedeniyle bugün birbirleriyle ilgisi olmayan çok sayıda düzenleme konusunda yapılacak tek bir oylama ile halk evet ya da hayır demeye zorlanmaktadır.

Toplumsal kesimlerin de görüşleri alınmadan hazırlanan değişiklik paketi yine AKP milletvekillerinin oyları ve AKP‘den seçilerek Cumhurbaşkanı olan Abdullah Gül‘ün onayının ardından 13 Mayıs 2010 tarihli Resmi Gazete‘de yayımlanmıştır. Ardından 111 milletvekilinin başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi kimi ayrıntı hükümlerin Anayasa‘nın değiştirilemez hükümlerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar vermiştir. Yüksek Seçim Kurulu‘nun 2 Ağustos 2010 tarihinde verdiği karara göre de iptal edilen bölümler dışında kalan hükümler 12 Eylül 2010 tarihinde oylanacaktır.

Darbe döneminin ürünü olan ve bugünkü siyasal ortamı hazırlayan 1982 Anayasası`nın değiştirilmesi gerektiği; temel hak ve özgürlükler temelinde demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletini oluşturacak bir uzlaşı metni olarak anayasanın yeniden düzenlenmesi talebi, pek çok kurum ve kuruluş yanında TMMOB ve bağlı odaları tarafından da dile getirilmiştir. Ancak yaşanılan ortamda siyasal iktidarın kendi anayasasını topluma dayatması söz konusudur. Anayasa değişiklikleriyle ilgili olarak diğer toplumsal kesimlerin olduğu gibi meslek örgütlerimizin de görüşlerine başvurulmamıştır.

Demokratik bir meslek örgütü olarak, halkoylamasına sunulan Anayasa paketi ile ilgili görüş ve değerlendirme yapmayı, bu görüşlerimizi kamuoyu ile paylaşmayı bir görev olarak görüyoruz. Anayasa paketiyle ilgili görüşlerimizi ve tavrımızı belirlememiş olmak, EMO`nun bugüne değin başta özelleştirmeler olmak üzere, mücadelesini yürüttüğü sorunlara duyarsız kalması anlamına gelecektir ki, böyle bir pozisyon tarihsel olarak kabul edilemez bulunmaktadır.

Anayasa değişiklik paketine ilişkin bu çalışmamız incelendiğinde de anlaşılacağı gibi, anayasa değişikliği ne yazık ki EMO olarak kamusal yarar açısından yargı önüne taşıdığımız pek çok idari işlemin iptaliyle sonuçlanan süreçlere yönelik olarak yargı yetkisini kısıtlamaya dönük bir müdahale içermektedir. Anayasa değişikliğinin toplumsal mücadele ve hak arama çabalarına darbe niteliğinde hükümler taşımasının, içinde faaliyet yürüttüğümüz mesleki alanlarımızı olumsuz yönde etkileyeceği dikkate alınarak Anayasa değişiklik paketinin incelenmesini zorunlu kılmıştır. Bu nedenle üyelerimizin ve kamuoyunun, 12 Eylül 2010 tarihinde gerçekleşecek halk oylamasında neyi oylayacakları konusunda bütüncül olarak bilgilenmelerine yardımcı olmak amacıyla, anayasa paketindeki tüm düzenlemelerin tek tek ele alındığı bu çalışma gerçekleştirilmiştir.

Çalışmada, bugüne dek EMO`nun her türlü siyasal baskıya karşın yürüttüğü, kamusal alanın tahrip edilmesi ve özelleştirmelere karşı yürütülen mücadeleyi etkileme olasılığı bulunan değişiklik maddeleri öncelikli olarak değerlendirilmiştir. Anayasa değişiklik paketine bütün olarak bakıldığında yargının hedef alındığı, güçler ayrımı ilkesinin tahrip edildiğini, yürütmeyi temsil eden siyasal iktidarın denetleyicisi konumundaki yargının iktidara bağımlılığının artırıldığı ve denetim yetkisinin kısıtlandığı tespit edilmektedir. Ülkemizin idari yapılanmasında otoriter ve totaliter eğilimleri güçlendirici bu değişikliklerin yanında halkoylamasına sunulmasına gerek olmayan, çoğu yasal düzenlemelerle rahatlıkla yaşama geçirilebilecek olan, hatta yasal olarak mevcut olmasına rağmen işletilmeyen ya da içeriği boşaltılan düzenlemeler büyük adımlarmış gibi sunularak anayasaya konulmaktadır. EMO olarak yaptığımız bu çalışma ile mühendis meslektaşlarımızı ve kamuoyunu anayasa değişikliğine ilişin halk oylamasında "HAYIR" oyu vermeye çağırıyoruz.

İÇİNDEKİLER
SUNUŞ .............................................................................. 5
GİRİŞ ................................................................................. 7
ANAYASA‘DA NELER-NEDEN DEĞİŞTİRİLİYOR? ................. 8
YARGI KAMU YARARINA DEĞİL, YÜRÜTMENİN
İRADESİNE BAKSIN .................................................. 9
ÜST YARGIYA ANAYASA DARBESİ ................................ 21
TEMEL HAKLAR PAKETE DOLGU MALZEMESİ ............... 27
SONUÇ ...........................................................................