Sunuş

 Bu notlar, sadece risk değerlendirmesi yapacak olanlara değil ayrıca sağlık ve güvenlik uzmanları, güvenlik temsilcileri, işçi çalıştıran mühendisler ve ekipbaşları dahil her düzeyde yöneticiler ve müdürler ile küçük ve orta ölçekli işletmelerin sahipleri vb. gibi risk değerlendirmesi meselesinin ne olduğunu bilmek isteyenlere de yardımcı olmayı hedeflemektedir. 

İş, risk değerlendirmesi olunca elbette yasal mevzuata sıklıkla bakmak gereklidir; ancak bu notların amacı daha ziyade risk değerlendirmesine pratik bir yaklaşımı benimsemektedir ve çeşitli kontrol listeleri, risk değerlendirme formları ve bitirilmiş risk değerlendirmelerinin neye benzeyebileceğinin örneklerini vermeye çalışmaktadır. Risk değerlendirmesi hakkındaki yanlış anlamaları ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır ve risk değerlendirmesinin, kendi iş faaliyetlerine ilişkin riskler ve güvenlik önlemleri ile ilgili bir fikri olan herkesin bir parçası olabileceği bir süreç olduğunu anlatmayı hedeflemektedir.

Bu notlar, daha önce yine Bileşim Yayınları aracılığıyla Türkçeye çevrilmiş olan M. Bataman`ın İngiltere`deki HSE - İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatına bağlı olarak kaleme aldığı "Pratik Risk Değerlendirme: Tolley Yaklaşımı" kitabı baz alınarak, biraya getirilmiştir. Bu kitap, halen Makine Mühendisleri Odası aracılığı ile edinilebilir. Türkiye`de ki 4857 sayılı iş mevzuatı da, daha ziyade AB mevzuatına göre neredeyse birebir tercüme edilerek yeniden elden geçirildiği düşünülürse, bu notların risk değerlendirmeyle ilgilenenler için yararlı olabileceğini söylemek mümkündür.

Notlar ikiye bölünmüştür, ilk kısımda risk değerlendirmesinin geçmişi, temel kavramlarının anlatıldığı giriş bölümü, genel olarak AB mevzuatına göre olması gereken (ve İngiltere`de de uygulanan) yönetmeliklerin genelanlamları ve gerekleri ile oluşacak tehlikelerin işçiler ve genel kamudan insanlar dışında, çocuklara, gençlere, hamilelere ve hastalara ve çevreye etkilerinin dikkate alınması gerektiğini anlatan özel durumlara ilişkin 3. Bölüm ile risk değerlendirmesi yapmak üzere planlama, uygulama ve değerlendirme tutanakların anlatıldığı 4. ve 5. Bölümler bulunmaktadır. 6. Bölümde risk değerlendirme şablonları, 7. Bölümde şablonlar dışında kalmış özellikli risk değerlendirme durumları ile 8. Bölümde önlemlerin alınması, 9. Bölümde COSHH değerlendirmeleri ile ilk kısmın son bölümü olan 10. Bölümde ise gürültü değerlendirmesi üzerine notlar anlatılmaktadır. Notların 2. Kısmı, 11. Bölümle başlamaktadır ve 1. Kısmın devamı niteliğindedir. Sırasıyla 11 ve 12. Bölümlerde, elle taşıma işlerinin değerlendirilmesi, bilgisayar ekranı başında yapılmakta olan işlerde risk değerlendirilmesi, 13. Bölüm ise eldiven, baret gibi koruyucu donanım

gerektiren işlerde risk değerlendirmesi yer almakta. 14-15-16. Bölümlerde sırasıyla yangın tehlikesi olan ortamlar, asbestli ortamlar ve yüksekte çalışma ortamlarındaki risk değerlendirmeleri anlatılmaktadır. 17. Bölüm risk değerlendirmesiyle ilgili kavramları detaylandırmaktadır, 18. Bölüm riskin değerlendirilmesi ve yönetilmesi üzerinedir. 19. bölüm ise risk değerlendirmenin geleceği üzerinedir.

Notların dijital ortamdan yayınlanmasına katkılarından dolayı EMO yönetimine ve kitap yayın kuruluna teşekkürü borç biliriz.

İçindekiler

 1 Giriş        

Risk değerlendirmesinin geçmişi   

Risk değerlendirmesi gerektiren mevzuat    

İlgili sağlık ve güvenlik yönetimi kavramlar    

Kaynaklar      

2 Yönetim Yönetmeliği Ne Gerektirir      

Giriş     

Tehlikeler ve riskler     

Önlemlerin değerlendirilmesi    

Uygun ve yeterli     

Değerlendirmeyi kim yapılmalı    

Risk değerlendirmelerinin gözden geçirilmesi    

1999 Yönetim Yönetmeliği`nin ilgili gereklilikleri    

Kaynaklar       

3 Özel Durumlar      

Çocuklar ve gençler     

Kontrol Listesi: Çocuk ve gençler için

daha fazla risk taşıyan işler   

Çocuklara ve gençlere getirilmiş yasaklar    

Yeni anneler ve hamileler    

Kaynaklar       

4 Risk Değerlendirmelerini Yapmak     

Planlama ve hazırlık    

Olası riskler için kontrol listesi   

Risk değerlendirmesini yapmak    

Değerlendirmenin ardından    

Kaynaklar      

5 Değerlendirme Tutanakları    

Giriş    

Değerlendirme tutanaklarının içeriği      

Örnek değerlendirme formatı    

Örnek değerlendirmeler    

Alternatif değerlendirme tutanağı formatları    

6 Kalıp risk değerlendirmeleri   

Giriş    

Uygulama ve uyarlama    

Şablona bağlı örnek değerlendirmeler     

7 Özelleştirilmiş Risk Değerlendirme Teknikleri   

Giriş     

Risk dereceleme matrisleri   

Daha derinlemesine yaklaşımlar    

HAZOP       

Kaynaklar      

8 Önlemlerin Uygulanması    

Giriş     

Önlem almanın kuralları     

Yönetim döngüsü     

Planlama      

Organizasyon       

Kontrol      

İzleme       

Gözden geçirme     

Kaynaklar      

9 COSHH Değerlendirmeleri    

Giriş     

Maddeler nasıl zarar verir     

COSHH yönetmeliğinin özeti    

Değerlendirmeyi planlama ve hazırlık yapma    

Maruziyetin engellenmesi veya kontrol altına alınması    

Değerlendirmeyi yapmak    

Örnek değerlendirme tutanakları   

Değerlendirmenin ardından    

Bazı tuzaklar     

Kaynaklar      

10 Gürültü Değerlendirmesi    

Giriş     

Gürültü işitmeye nasıl zarar verir    

Gürültü ölçümü      

2005 İşyerinde Gürültünün Kontrol Altına Alınması

Yönetmeliği Özeti      

Gürültü maruziyetini azaltma    

Planlama ve hazırlık     

Değerlendirmeyi yapma    

Değerlendirmenin ardından    

Kaynaklar      

11 Elle Taşıma İşlerinin Değerlendirilmesi

Giriş

Yönetmelik ne gerektirir     

Elle taşımadan kaynaklı yaralanma riski     

Riskleri önlemek veya azaltmak    

Planlama ve hazırlık     

Değerlendirmeyi yapmak    

Değerlendirmenin ardından    

Kaynaklar        260

12 Ekran donanımlı iş istasyonlarının değerlendirilmesi

Giriş

Yönetmeliğin özeti     263

Planlama ve hazırlık     268

Ekran donanımlı iş istasyonu öz değerlendirmesini

doldurmak için kılavuz    275

Özel durumlar       277

Değerlendirmenin ardından    280

Kaynaklar        281

13 Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) gerekliliklerinin

değerlendirilmesi      282

Giriş        282

Yönetmeliğin özeti     284

Uygulamada KKD değerlendirmesi      287

Örnek KKD değerlendirme kayıtları      294

Kaynaklar        297

14 Yangın ve DSEAR değerlendirmeleri      298

Giriş        299

2005 Düzenleme Reformu (Yangın Emniyeti) Direktifi   299

Yangın risk değerlendirmeleri için planlama ve hazırlık   301

Yangın riski değerlendirme etmenleri      307

Değerlendirmeyi yapmak      317

Değerlendirmenin ardından    322

2002 Tehlikeli Maddeler ve Patlayıcı Atmosferler

Yönetmeliği (DSEAR)     325

Kaynaklar        330

15 Asbestten Kaynaklı Risklerin Değerlendirilmesi    333

Giriş        334

Asbestten kaynaklı riskler     334

Asbestin Kontrol Altında Tutulması Yönetmeliği    335

Düzenleme 4`ün anahatları     338

Asbestten kaynaklı riskleri değerlendirmek     344

Asbest riski yönetim planı    350

Kaynaklar        359

16 Yüksekte Çalışmanın Değerlendirilmesi    360

Giriş        360

Yönetmelik özeti     361

Yüksekte çalışmadan kaynaklı riskten kaçınmak     364

Yüksekte çalışma için iş donanımı       365

El merdivenlerinin kullanımı    368

Planlama ve hazırlık     370

Değerlendirmeyi yapmak      371

Değerlendirmeyi kaydetmek     371

Dinamik risk değerlendirmeleri        374

Kaynaklar        375

17 Risk Değerlendirmeyle İlgili Kavramlar

Giriş

Emniyetli çalışma sistemleri

Dinamik risk değerlendirmeleri

Çalışma izinleri

CDM sağlık ve güvenlik planları

Yöntem Beyanları

Kaynaklar

18 Riski Değerlendirmek ve Yönetmek

Giriş

Kazaların maliyetleri

Bazı yüksek profilli örnekler

Riski iyi değerlendirmenin ve yönetmenin faydaları

Başarısızlığın potansiyel bedelleri

Kaynaklar

19 Risk Değerlendirmesinin Geleceği

Risk değerlendirmesi herzaman sürecek 

Olası değişiklikler

İşe ilişkin risk kavramını genişletmek

Kaynaklar