Giriş

Sunuş

Küreselleşme, Etik Kodlar ve Örgütler

Bugün meslek etiği, iş etiği, etik davranış ilkeleri vb etik kategoriler ABET’ten iş dünyasına, iktidarlardan örgütlere, kişi, kurum ve kuruluşların gündeminde yer almaktadır. Konunun bu şekilde yaygın kabul görmesinin nedeni, küresel ve ulusal boyutlarda, yaygınlaşan yağma, talan, rüşvet gibi hukuk dışı gelişmelerin küresel ve ulusal boyutta yarattığı sorunlara dayandırılmaktadır. Bu sorunların çözümü için meslek sahiplerinin tarafsız, dürüst, objektif, hesap verebilir olmaları, işverene ve müşteriye karşı sadakatle hizmet etmeleri toplumun refahı, sağlığı ve güvenini, kamu yararını korumayı amaç edinmiş, yüksek ahlaki değerlere sahip kişilikte insanlar olmaları istenmektedir. Bu nitelikleri kazandırmak için de etik eğitimi dersi almaları ve mesleki davranış ilkelerine uymayı taahhüt etmeleri istenmektedir.

Böylece, söz konusu kural tanımazlıkların nedenini, neredeyse, meslek mensuplarının tutum ve davranışlarına indirgemekte ve onların davranışının denetim ve kontrol altına alınmasıyla etik bir toplum yaratılacağı varsayılmaktadır.

Oysa “piyasa ekonomilerinde” kararlar toplumsal ve etik amaçlarla değil aksine malların değişim değerlerine dayalı olarak alınmaktadır. Hatta piyasa ekonomisinde erdemin kaynağının, piyasanın rekabete dayalı çoğulcu yapısında bulunduğu öne sürülmektedir.

Buna karşın küresel ideoloji, kendi dışında gördüğü, etik değerlerin toplumda geçerli olmasını savunmakta ve bu yönde güçlü bir “statüko” oluşturmaktadır. Bu dayatmanın nedenlerine bakılacak olursa; Bunlardan birincisi, piyasanın temel argümanı olan “refah yahut iyi yaşamın” ya da “mutluluk” ilkesinin dışsal olarak maddi değerlere içsel olarak da insanın “ahlaki karakter” üstünlüğüne bağlı olarak kabul edilmesidir.

Bir diğeri, iş gücünden azami verimin alınabilmesi için emekçilerin sadakatle çalışmaları gerekmektedir. Bunun en kolay yolu da, ahlakın tüm toplumlarda bağlayıcı olan niteliğinden dolayı, insanların ahlaki sorumluk duyguları temelinde, kolayca, denetim ve kontrol altına alınabilmeleridir.

Bir önemli nedende, dünyada bütün alanlarda olduğu gibi ahlaki değerlerin de kapitalist ekonominin çıkarları doğrultusunda şekillenmesi gereğine inanılması, bunun içinde kapitalizmin değer yargılarının küresel boyutta geçerli kılınması isteğidir.

Konuya bu anlayışın dışında yaklaşıldığında, toplumsal olay ve olgular ekonomik-politik, hukuki yapı, toplumsal sınıflar, ideolojik yaklaşımlar vb temelinde, maddi ve kültürel etkenlerin süregelen karmaşık etkileşimleri sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu şekilde ortaya çıkan sorunların ve bunların toplumsal yaşama yansımalarının gerçek nedeni, ancak, olay ve olguların tarihsel-toplumsal temelde sorgulanıp ne tür ilişkiler içinde geliştiğinin aydınlatılmasıyla anlaşılabilmektedir.

Bu açıdan bakıldığında, toplumda yaşanan yozlaşma ve bozulmanın etik ve ahlaki değerlerdeki bozulmadan kaynaklanmadığı, aksine, ekonomik ve siyasi erki elinde tutan kesimlerin çıkar ve sömürü temelinde yürüttükleri kural tanımaz, etik kaygısı olmayan politikalardan kaynaklandığı, açıkça görülmektedir. Buna karşın etik davranış ilkeleriyle, anlayış olarak, yozlaşmayla mücadelede, toplumu yozlaştıran failler ve yardımcıları yerine emekçilerin ahlaki yönden denetim ve kontrol altına alınması hedeflenmektedir.

Bu kitapta, etik ve ahlak kavramları, kısaca açıklamaya çalıştığım bakış açısıyla ve tarihi ve toplumsal bütünsellik içinde ele alınarak değerlendirmeye çalışılmıştır. Kitap, toplumun refahı, sağlığı ve güvenliği gibi, kamu yararını gözetmek gibi, dürüstlük, şeffaflık, sadakat, şeref ve haysiyet gibi, yüksek ahlaki standartlara sahip olmak gibi, en başarılı reklam yazarlarını kıskandıracak düzeyde geliştirilmiş olan, ifade zenginliğine sahip retoriğin arka planına ışık tutmaya çalışmaktadır.

Etik, insanların toplum halinde, birlikte yaşamalarının ve ilişkilerinin temelinde yer alan, bütünlüğü bozulmadan korunması gereken değerlerdir. Bu nedenle toplumu yozlaştırıcı etken ve etmenlere karşı korumada verilecek en etkili mücadele, toplumun, etik ve ahlaki değerlerin, yabancılaştırmayı artırıcı nitelikte, yapay, değer yargılarının baskı ve yıpratıcı etkisinden korunmasıyla, kısaca bu değerlerin, belirli çıkar amaçları doğrultusunda, çarpıtılarak, içi boşaltılarak değer kaybına uğratılmasının önlenmesiyle mümkün olacaktır. Kitap bu görüş açısıyla, etiğin tek yönlü sorumluluk temeline dayalı yapay, şablon değer yargılarına indirgenmesine karşı durarak, toplumlarda ifade ettiği anlam ve amacının korunmasına da katkı koymaya çalışmaktadır.