Programlanabilir denetleyicilere dönük olarak hazırlanan bu notlar, önemli ölçüde, A. Parr`ın Programmable Controllers, 1994, BH; MEB`nın hazırlattığı Megep, Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri, PLC Programlama, 2007; Elektrik-Elektronik Teknolojisi, PLC Programlama Teknikleri, Megep; Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri, PLC`de Haberleşme, Megep; Mitsubishi Electric, Factory Automation Cataloque; J.Axelson, USB Complete, 2001, Lakeview; Siemens Simatic S7 Programmable Controller System Manual; Kocaeli Endüstri Meslek Lisesi öğretmenlerinin hazırladığı ders notları vb. gibi kaynaklardan yararlanılarak bir araya getirildi.
Bilindiği gibi endüstriyel işlemleri, güvenli ve ekonomik olarak çalıştırmak için bir çeşit kontrol sistemine ihtiyaç vardır. Uzun zamandır sürekli geliştirilerek, hızla yaygınlaşan PLC`ler ve diğer mikrodenetleyiciler sayesinde hem de makul fiyatlarla ve muhteşem bir esneklikle kontrol mühendisliği gelişti. Adeta yeni bir çığır açıldı.
Bu notlar, programlanabilir denetleyicilerin uygulaması ve kullanımıyla ilgilidir. Notlar, sadece programlama eğitimi amacıyla değildir. PLC seçiminden, operatörün masasının tasarımına, fabrika otomasyonunda güvenlik sorunlarına, farklı PLC`lerin birbirleriyle ya da bilgisayarlarla ya da başka denetleyicilerle haberleşmesine kadar birçok konu hakkında fikir verilmeye çalışılmıştır. Çalışacak PLC`yi seçmek, daha çok bir kelime işlemci seçmek gibidir. PLC`lerle çalışmış insanlara görüşlerini sorarsınız, bir katalog ya da marketten basit birkaç örneği alır, denersiniz ve sonunda gereksinimlerinizi en iyi karşılayacak olanı satın aldığınızı varsayarsınız. Ama aslında sistemin gerçekten nasıl çalıştığını belki de aylar sonra algılarsınız. Ancak artık o PLC grubu ile çalışmaya da alışmışsınızdır, başka PLC ile çalışmak artık size zor gelecektir.
Bu notlarda, Allen Bradley PLC (2 ve 5 serisi), CEGELEC- GEM-80, ABB- Masters ve Siemens SIMATIC S5`ler, ve Mitsubishi‘den sağlanan küçük PLC`ler dikkate alınmıştır. Ancak bu PLC`lerin üzerine daha gelişkin sistemlerin çıkması dolayısıyla, örneğin Siemens Simatic S7-200`ler ya da Mitsubishi FX2N serileri üzerine de programlama örnekleri verilmiş ve ürün tanıtımları yapılmaya çalışılmıştır. Bunların dışında Omron, Hitachi ve Sharp PLC`leri için komut setleri de paylaşılmıştır.
Çoğu fabrikada da kullanılan programlanabilir denetleyiciler, model ve marka olarak birden çoktur. Fabrikalar sürekli değişim içindedir ve yeni ihtiyaçlar çıktıkça, yeni çözümler belki farklı imalatçılardan seçilmiş cihazlarla yapılmıştır.
Seçilen PLC aileleri aralığında bile notların kapsamının tam olduğu söylenemez. Aslında tüm PLC`lerin çalışması arasında stil ve felsefe açısından çok büyük farklar da yok. Bu arada notların sonunda daha çok PLC 5 ve Siemens S7 ile çalışılmak üzere, PLC programlama örneklendirilmiştir.
Notların ilk bölümünde, daha ziyade PLC ile programlamaktan ziyade PLC`lerle çalışma ihtiyacı detaylandırılmıştır. Elbette bu yapılırken PLC`ler için kapsamlı bir giriş hedeflenmiştir. İkinci kısımda ise PLC programlama ile birlikte PLC ile bir fabrika tasarımında bir operatör masasının ihtiyaçlarından, fabrikanın güvenlik ihtiyaçlarına kadar bir çok konu da detaylandırılmaktadır.
Katkılarından dolayı Sayın Orhan Örücü, Emre Metin ve Hakkı Ünlü`ye teşekkürlerimizi sunarız.
Derleyen Aydın Bodur
6. MMI Arayüzler
6.1 Giriş
6.2 Basit dijital kontrol ve göstergeler
6.3 Nümerik çıkışlar ve girişler
6.3.1 Nümerik çıkışlar
6.3.2 Çoklanmış çıkışlar
6.3.3 Fazla sıfırların atılması
6.3.4 Nümerik girişler
6.4 Alarm ihbarı
6.5 Analog gösterge
6.6 Bilgisayar grafikleri
6.6.1 Giriş
6.6.2 Allen Bradley Panelview
6.6.3 Piksel grafikler; CEGELEC Imagem
6.6.4 Siemens Simatic HMI ailesi
6.6.5 Pratik hususlar
6.6.6 Veri girişi
6.7 Mesaj ekranları
6.8 SCADA paketleri
7 Bilgisayarlarla Endüstriyel Kontrol
7.1 Giriş
7.2 Veriyolu tabanlı makineler
7.2.1 Giriş
7.2.2 IEEE-488 paralel arayüz veriyolu
7.2.3 Arkapanel veriyolu sistemleri
7.2.4 IBM PC benzerleri
AGP Ekran Kartları
7.3 Gerçek zamanlı kontrol programlaması
7.4 Soft PLC`ler PC Bazlı Otomasyon Örneği:SIMOTION
8. Güvenlik ve Bakım
8.1 Giriş
8.2 Güvenlik
8.2.1 Giriş
8.2.2 Risk Değerlendirme
8.2.3 PLC`ler, bilgisayarlar ve güvenlik
8.2.4 Acil kapatma
8.2.5 Koruma
8.2.6 İş Güvenliği ve İşçi Sağlığına dönük Mevzuatlar 8.2.7 IEC 61508
8.4 Yapısal notlar
8.4.1 Güç kaynakları
8.4.2 Ekipman koruması
8.5 Bakım ve arıza bulma
8.5.1 Giriş
8.5.2 Güvenilirliğin istatistiksel gösterimi
8.5.3 Bakım felsefeleri
8.5.4 Arızaya göre tasarım
8.5.5 Dökümantasyon
8.5.6 Eğitim
8.5.7 Arıza bulma yardımcıları, EDDI ve FIM
8.6 Elektromanyetik uyumluluk (EMC) ve CE işaretleme
8.7 Diğer programlama cihazları
9. Merdiven Mantığı Örneği
9.1 Giriş
9.2 Tek atma
9.3 Çift karar
9.4 Alarm duyurucu
9.5 Birinci dereceden filtreleme
9.6 Seviye kontrol
9.7 Lineerizasyon (Doğrusallık)
9.8 Akış toplama
9.9 Ayarlama
9.10 Gray kod çevrimi
9.11 BCD`den İkili koda çevirmek
9.12 Binari (İkili) sayı sisteminden BCD`ye çevirmek
9.13 Hidrolik sistem
9.14 S7-200 PLC`ler için Örnekler
Sistemin, I/O, Röle ve Motorların Özellikleri
Örnek 1: Asenkron Motorun Çalıştırılması
Örnek 2: Asenkron Motorun İleri-Geri-Yıldız-Üçgen
Örnek 3: Giriş ve Çıkış Modülü olarak Pompa Motoru
