Giriş

Kitabın PDF versiyonunu ücretsiz indirmek için
http://www.emo.org.tr/ekler/83607ce9109fc05_ek.pdf

Sunuş

Elektrik enerjisi kullanımı toplumun vazgeçilmez ortak gereksinimlerindendir. Elektrik enerjisi üretimi, iletimi ve dağıtımının kamu hizmeti niteliği taşıması nedeniyle kamusal bir faaliyet olarak her türlü kâr ve rant ilişkisinden arındırılmış, kesintisiz, kaliteli ve ucuz (erişilebilir) olarak halka sunulması esas olmalıdır.

Kısıtlı da olsa bu raporda değinilmeye çalışılan elektrik üretim ve dağıtım özelleştirmeleri ile birlikte ortaya çıkan uygulamaların doğru analiz edilmesinde yarar vardır. Ülkemizin 2011 yılı sonu itibarıyla elektrik üretimi yaklaşık 228,4 Milyar kWh olarak gerçekleşmiştir. Elektrik üretiminde dış kaynak bağımlılığımız yaklaşık yüzde 56,5 seviyesine çıkmıştır. Doğalgaz kaynaklı üretim lisanslarına her geçen gün yenileri eklenmektedir. Enerji ithalatımız 2011 yılı itibarıyla 54 Miyar US$ ulaşmıştır.

Serbest piyasa anlayışı içinde yürütülen ve adına elektrik borsası da denilen DUY mekanizmasında kamu adına serbest üretim şirketlerinden satınalınan elektrik enerjisinde zaman zaman akıl ve mantık dışı fahiş fiyatlar oluşmaktadır.

Özel sektörün kar alanına ve hırsına açılmış bu piyasada elektrik enerjisi kWh birim bedelinin iki TL`nin üzerine çıktığı saatler yaşanmıştır. Bu fiyatların tarifeler yoluyla tüketicilere yansıması kaçınılmazdır.

Elektrik dağıtım bölgelerinde varlıkların daha verimli işletileceği, maliyetlerin azalacağı, kayıp kaçağın düşürüleceği söylenerek özelleştirmelere hız verilmiştir. Ancak gelinen noktada işler hiç de umulduğu gibi gitmemiş, bazı bölgelerin özelleştirilme ihaleleri için yatırılmış olan teminatlar bile yakılarak ihaleler iptal edilmiştir. Özelleştirilen bölgeleri ayakta tutmak adına tüketim bedelleri ve hizmet bedelleri aşırı zamlar ile artırılmış tüketicilere yüklenmiştir.

Böyle bir tablo karşısında da elektrik enerjisinde ucuzluk beklemek hayalcilik olacaktır. Bu rapor serbest piyasa uygulamaları içinde büyük oranda özel sektörün eline geçen elektrik üretimi alanındaki son gelişmeleri ve dağıtım özelleştirmeleri ile birlikte ortaya konulan uygulamaları irdelemesi bakımından önemli bir kaynak niteliğindedir.

Bu raporun hazırlanmasında emeği geçen öncelikle Enerji Çalışma Grubu üyeleri olmak üzere katkı veren tüm üyelerimize ve çalışanlarımıza içtenlikle teşekkür ediyor, Odamızın bu çalışmalarının artarak devam edeceğine inanıyoruz.

Elektrik Mühendisleri Odası
42. Dönem Yönetim Kurulu Başkanı
Cengiz GÖLTAŞ
Şubat 2012

İçindekiler

 SUNUŞ 5

ELEKTRİK ÖZELLEŞTİRMELERİ 9

1. GİRİŞ 9

2- ÖZELLEŞTİRMENİN KISACA GEÇMİŞİ 11

3- YAPILAN ÖZELLEŞTİRMELER 13

3.1- ELEKTRİK DAĞITIM BÖLGESİ ÖZELLEŞTİRMELERİ 14

3.2- ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALİ ÖZELLEŞTİRMELERİ 16

4- ÖZELLEŞTİRMENİN AMAÇLARI İLE UYGULAMALARIN KARŞILAŞTIRILMASI 21

4.1- ELEKTRİK ENERJİSİ TÜKETİM BEDELLERİ 21

4.1.a- Elektrik üretim bedeli 23

4.1.b- Kayıp/kaçak bedeli 27

4.1.c- PSH (Sayaç Okuma) bedeli 30

4.2- ELEKTRİK ENERJİSİ HİZMET BEDELLERİ 31

4.2.a- Bağlantı bedeli 32

4.2.b- Kesme-bağlama bedeli 34

4.2.c- Güvence bedeli 35

4.2.d- Sayaç sökme takma bedeli 38

4.3- ELEKTRİK DAĞITIM TESİSİ YATIRIMLARI 41

4.4- ELEKTRİK DAĞITIM TESİSLERİNDE PERİYODİK BAKIMLAR 44

5- SONUÇ VE ÖNERİLER 47